منتديات الحور العين

منتديات الحور العين (http://www.hor3en.com/vb/index.php)
-   واحة النحو والصرف (http://www.hor3en.com/vb/forumdisplay.php?f=263)
-   -   - أصول النّحو العربيّ (8) الدّليل الخامس: القيــاس. (http://www.hor3en.com/vb/showthread.php?t=120199)

نصرة مسلمة 05-12-2013 11:34 PM

- أصول النّحو العربيّ (8) الدّليل الخامس: القيــاس.
 
[COLOR=#444444][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][/SIZE][/FONT][/COLOR][/B] [/COLOR][/CENTER]
[B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][URL="http://www.nebrasselhaq.com/2010-06-14-20-25-11/item/723-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%91%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%91-8-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%84%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%80%D9%80%D8%A7%D8%B3"]- أصول النّحو العربيّ (8) الدّليل الخامس: القيــاس.[/URL][/B]

[COLOR=#253748][COLOR=#666666]الكاتب: عبد الحليم توميات[/COLOR][/COLOR]
[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][COLOR=#444444][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][/SIZE][/FONT][/COLOR][/B] [/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#444444][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]الحمد لله، والصّلاة والسّلام على رسول الله، وعلى آله وصحبه ومن والاه، أمّا بعد:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#444444][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]فهذا هو الدّليل الخامس من أدلّة أصول النّحو، [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]وأهمّ مباحثه[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: التّعريف به، ثمّ ذكر شروطه، ونعقد فصلا في بيان المسموع الّذي حقّه أن يُقاس عليه، ثمّ بيان مسالك العلّة.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR]
[COLOR=#444444][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]* [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][I][COLOR=purple][FONT=PT Bold Heading]المبحث الأوّل[/FONT][/COLOR][/I][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=blue][FONT=Traditional Arabic]التّعريف بالقياس[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER][/CENTER]
[COLOR=#444444][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]قال ابن الأنباري [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]رحمه الله[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] في " الإعراب في جدل الإعراب " (ص45):[/FONT][/COLOR][/B][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#444444][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]" هو حمل غير المنقول على المنقول إذا كان في معناه ".[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#444444][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]والقياس هو معظم أدلّة النّحو والقواعد الكلّية، والتّعويل عليه في أغلب المسائل النّحويّة، قال ابن الأنباريّ [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]رحمه الله[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] في " لمع الأدلّة " ([/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]95[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]-[/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]100[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]):[/FONT][/COLOR][/B][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][/SIZE][/FONT][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][/SIZE][/FONT] [/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]" اعلم أنّ إنكار القياس في النّحو لا يتحقّق، لأنّ النّحو كلّه قياس، ولهذا قيل في حدّه: النّحو علم بالمقاييس المستنبطة من استقراء كلام العرب، فمن أنكر القياس فقد أنكر النّحو " اهـ.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]ومن أمثلة ذلك:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]([/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]كان وأخواتها[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic])، جُمِعت في باب واحد لأجل اتّفاقها في العمل، وكثير من الأحكام ثبتت لكان أو لبعض أخواتها، لا لجميعها، ومع ذلك تُعَطَى تلك الأحكام للجميع، ما لم يأت السّماع بخلاف ذلك.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]المصادر غير الثّلاثيّة[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: نظر العلماء إليها فجعلوا لها أوزانا لا تخرج عنها، إلاّ إذا جاء السّماع فيُعمل به.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]فالنّحو والصّرف ليسا مثل اللّغة، فاللّغة مبناها على السّماع والنّقل، لا دخل للقياس والعقل فيها، قال ابن الأنباري [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]رحمه الله[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] في "اللّمع":[/FONT][/COLOR][/B][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]" ... بخلاف اللّغة، فإنّها وضعت وضعا نقليّا لا عقليّا، فلا يجوز القياس فيها، بل يُقتصر على ما ورد به النّقل، ألا ترى أنّ " [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]القارورة[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] " سُمّيت بذلك لاستقرار الشّيء فيها، ولا يُسمّى كلّ مستقرّ فيه قارورة، وكذلك سمّيت " [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]الدّار[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] " لاستدارتها، ولا يُسمّى كلّ مستدير دارا " اهـ.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]وللقياس شروط لا بدّ من توفّرها.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]* [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][I][COLOR=purple][FONT=PT Bold Heading]المبحث الثّاني[/FONT][/COLOR][/I][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=blue][FONT=Traditional Arabic]شروط القياس[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]أهمّ شروط القياس هي:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][I][COLOR=maroon][FONT=Traditional Arabic]الشّرط الأوّل[/FONT][/COLOR][/I][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]انعدام النصّ أو الإجماع[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]فمثلا: لا يجوز الحكم ببناء كلمة ( [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]أيّ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ) الموصوليّة عند انعدام إضافتها، والقياس يقتضي البناء.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ولا يجوز إدخال ( [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]ال[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ) على كلمة ( كلّ ) و( بعض ) و( غير ) بنيّة المضاف إليه، لأنّ العرب لم تفعله مع كثرة الدّاعي إليه.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][I][COLOR=maroon][FONT=Traditional Arabic]الشّرط الثّاني[/FONT][/COLOR][/I][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]ألاّ يكون المقيس عليه شاذّا[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]لذلك أُثِر عن أهل العلم قولهم: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]ما خالف القياس[/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][[B]أي: القواعد العامّة[/B]][B]، [/B][/FONT][/COLOR][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]فعليه لا يُقاس[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]فليس كلّ ما سُمِع عن العرب يُقاس عليه، لذلك كان لا بدّ من عقد فصل مهمّ في بيان ذلك:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[B][SIZE=5][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]( [/FONT][/COLOR][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]فصل[/FONT][/COLOR][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ) [/FONT][/COLOR][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]في أقسام المسموع[/FONT][/COLOR][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/SIZE][/B]

[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]ينقسم المسموع عن العرب إلى أقسام:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]- [/FONT][/COLOR][/B][B][I][COLOR=navy][FONT=Traditional Arabic]النّوع[/FONT][/COLOR][/I][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/COLOR][/B][B][I][COLOR=navy][FONT=Traditional Arabic]الأول[/FONT][/COLOR][/I][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=red][FONT=Traditional Arabic]مطّرد في القياس والاستعمال معاً[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][URL="http://www.nebrasselhaq.com/2010-06-14-20-25-11/item/723-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%91%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%91-8-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%84%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%80%D9%80%D8%A7%D8%B3#_edn1"][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=AGA Arabesque][SIZE=5][1][/SIZE][/FONT][/COLOR][/FONT][/COLOR][/URL][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]، وهذا هو الغاية في الفصاحة، وهو الغالب ثبوته عن العرب.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]وضابطه أمران: أنّه الكلام:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]أ‌)[FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]الّذي لا يخرج عن القواعد العامة المبنية على الأعم والأشمل.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]ب‌)[FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]والّذي كثر استعماله في العربية.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]نحو: خرج زيد، وقام عمرو. فكلّ من ( خرج) و( قام ) لم يخالفا القواعد العامّة، ولم تنطق بهما العرب إلاّ على هذا النّحو.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][I][COLOR=navy][FONT=Traditional Arabic]الثّاني[/FONT][/COLOR][/I][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=red][FONT=Traditional Arabic]مطّرد في القياس[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=red][FONT=Traditional Arabic]شاذّ في الاستعمال[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]وضابطه أمران أيضا: أنّه الكلام:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]أ‌)[FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]الّذي لا يخرج عن القواعد العامّة المبنية على الأعمّ والأشمل.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]ب‌)[FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]وندر استعماله.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]نحو: ( [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]وذر[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ) و( [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]وَدَعَ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ) ماضي ( يذر ويدع ).[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]فلو نظرنا إلى القواعد الصّرفيّة لوجدنا هذين الفعلين كليهما لم يخالف القواعد العامّة، فهما مثل: وزن، ووصف، ووعد.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]ولكنّ ماضيهما لم يُسمع إلاّ نادرا، حتّى إنّ بعضهم يذكرهما مع المتصرّف تصرّفا ناقصا، الّذي لم يأت منه إلاّ المضارع والأمر.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]والصّواب أنّهما فعلان متصرّفان تصرّفا تامّا، ويأتي منهما الماضي على نُدرة، ومنه قراءة عروة بن الزّبير:{[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=teal][FONT=Traditional Arabic]مَا [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]وَدَعَكَ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=teal][FONT=Traditional Arabic] رَبُّكَ وَماَ قَلَى[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]} [انظر " المحتسب " ([/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]2[B]/[/B]364[B])].[/B][/FONT][/COLOR][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]وروى أبو داود بإسناد حسن عَنْ رَجُلٍ مِنْ أَصْحَابِ النَّبِيِّ [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]صلّى الله عليه وسلّم[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] عَنْ النَّبِيِّ [/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]صلّى الله عليه وسلّم[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] أَنَّهُ قَالَ: (( [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#003366][FONT=Traditional Arabic]دَعُوا الْحَبَشَةَ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#003366][FONT=Traditional Arabic]مَا [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]وَدَعُوكُمْ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#003366][FONT=Traditional Arabic]وَاتْرُكُوا التُّرْكَ مَا تَرَكُوكُمْ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] )).[/FONT][/COLOR][/B][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ومنه حديث أمّ زرع في صحيح البخاري حيث قالت الثّانية:" [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#003366][FONT=Traditional Arabic]زوجي لا أبثّ خبره[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#003366][FONT=Traditional Arabic]إنّي أخاف أن لا [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]أذره[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#003366][FONT=Traditional Arabic]إن أذكره أذكر عُجَرَه وبُجَره[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ".[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ومن الأمثلة أيضا قولهم: ( مكان [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]مُبْقِلٌ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ) فهذا هو القياس، ولكنّ الأكثر في السّماع هو " باقل ".[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][I][COLOR=navy][FONT=Traditional Arabic]النّوع الثالث[/FONT][/COLOR][/I][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=red][FONT=Traditional Arabic]مطّرد في الاستعمال شاذّ في القياس[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]وضابطه: أنّه الكلام:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]أ‌)[FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]الّذي خرج عن القواعد العامّة المبنية على الأعمّ والأشمل.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]ب‌)[FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]الّذي كثر استعماله.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]من ذلك: ( [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]استحوذ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] )، فالقاعدة العامّة تقضي بأنْ تُبدل الواو ألفا؛ لأنّها ساكنة مفتوح ما قبلها، ونظيرها: استقام واستنار وغير ذلك.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ولكنّ الثّابت عن العرب أنّهم قالوا: ([/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]استحوذ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]) وتركوا القياس، قال [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]عزّ وجلّ[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]:{[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]اسْتَحْوَذَ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=teal][FONT=Traditional Arabic] عَلَيْهِمُ الشَّيْطَانُ فَأَنْسَاهُمْ ذِكْرَ اللَّهِ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]}[/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][المجادلة: من الآية19][B].[/B][/FONT][/COLOR][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ومن ذلك أيضا قولهم: " [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]استنوق[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] البعير "[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][URL="http://www.nebrasselhaq.com/2010-06-14-20-25-11/item/723-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%91%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%91-8-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%84%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%80%D9%80%D8%A7%D8%B3#_edn2"][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=AGA Arabesque][SIZE=5][2][/SIZE][/FONT][/COLOR][/FONT][/COLOR][/URL][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5].[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ومن الأمثلة أيضا: ( [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]يأبَى[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] )، والقياس يأبِي؛ [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]لأنّ عينه ولامه ليسا من حروف الحلق[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، ولا يعرف في العربيّة ( فعَل يفعَل )-بالفتح فيهما- وهو غير حلقيّ العين أو اللاّم غيرُ هذا الفعل.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]وهذا النّوع يُحفظ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]ولا يقاس عليه[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: يُحفظ ويستعمل لأنّه الثّابت، ولا يقاس عليه لمخالفته القواعد العامّة.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][I][COLOR=navy][FONT=Traditional Arabic]النّوع الرّابع[/FONT][/COLOR][/I][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=red][FONT=Traditional Arabic]شاذّ في القياس والاستعمال معاً[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]وضابطه: أنّه الكلام:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]أ‌)[FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]الخارج عن القواعد العامّة المبنية على الأعمّ والأشمل.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]ب‌)[FONT=Traditional Arabic] [/FONT][/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ولم تستعمله العرب. وهذا النّوع مجمع على رفضه.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ومن الأمثلة ذلك قولهم: ثوب [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]مَصْوُون[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، وفرس [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]مقْوُود[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، ورجل [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]معْوُود[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] من مرضه[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][URL="http://www.nebrasselhaq.com/2010-06-14-20-25-11/item/723-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%91%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%91-8-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%84%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%80%D9%80%D8%A7%D8%B3#_edn3"][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=AGA Arabesque][SIZE=5][3][/SIZE][/FONT][/COLOR][/FONT][/COLOR][/URL][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5].[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]ونعود إلى شروط القياس:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Times New Roman]- [/FONT][/COLOR][/B][B][I][COLOR=maroon][FONT=Traditional Arabic]الشّرط الثّالث[/FONT][/COLOR][/I][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]الاتّحاد في العلّة[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ومبحث العلل من أبدع وأحسن مباحث النّحو العربيّ، وعلل النّحاة قد أشار إليها سيبويه في " الكتاب " ([/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]1[B]/[/B]32[B]) بقوله: " [/B][/FONT][/COLOR][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]وليس شيء ممّا يُضطرّون إليه إلاّ وهم يُحاولون به وجها[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ".[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]وقال أحدهم: إذا عجز الفقيه عن تعليل الحكم قال: تعبّدي، وإذا عجز النّحويّ عنه قال: هذا مسموع.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ومثاله: ( [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]أيّ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ) الموصولة: فإنّك تراها لا يعمل فيها إلاّ فعل دالّ على الاستقبال، وقد سئل الكسائيّ: لم لا يجوز: أعجبني أيّهم قام ؟ قال: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]أيٌّ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] هكذا خُلقت.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]وتدرك العلّة بأمور:[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]الأوّل[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]الإجماع[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: وهو أن يجمع أهل العربية على أنّ علّة هذا الحكم كذا، كإجماعهم على أنّ علّة تقدير الحركات على المقصور هو التعذّر، وفي المنقوص هو الاستثقال، وعلى أنّ علّة إعراب الأسماء احتياجها إلى ظهور المعنى.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]الثاني[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] : [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]النص[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] : وهو أن ينصَّ العربي على العلة.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]قال أبو عمرو: سمعت رجلا من اليمن يقول: فلان لغوبٌ [/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]–[B] أي: عييّ شديد العيّ [/B]–[B] جاءته كتابي فاحتقرها، فقلت له: أتقول جاءته كتابي ؟ فقال: نعم، أليس بصحيفة ؟[/B][/FONT][/COLOR][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=#993300][FONT=Traditional Arabic]يقصد أنّ المذكّر قد يؤنّث إذا أوّل بمؤنّث[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]، كما أنّ المؤنّث قد يذكّر إذا أوّل بمذكّر، كقوله [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]تعالى[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]:{[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=teal][FONT=Traditional Arabic]فَمَنْ جَاءَهُ مَوْعِظَةٌ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]} أي: الوعظ.[/FONT][/COLOR][/B][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]ومنه قوله [/FONT][/COLOR][/B][FONT=Traditional Arabic][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]تعالى[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]:{[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=teal][FONT=Traditional Arabic]فَمَنْ بَدَّلَهُ بَعْدَ مَا سَمِعَهُ فَإِنَّمَا إِثْمُهُ عَلَى الَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]} [/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][البقرة: من الآية181][B] بعد قوله [/B][/FONT][/COLOR][COLOR=black][FONT=Diwani Letter]تعالى[/FONT][/COLOR][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]:{[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=teal][FONT=Traditional Arabic]كُتِبَ عَلَيْكُمْ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ الْمَوْتُ إِنْ تَرَكَ خَيْراً الْوَصِيَّةُ[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]} [/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][البقرة: من الآية180][B]، فالضّمير في ( [/B][/FONT][/COLOR][B][COLOR=teal][FONT=Traditional Arabic]يبدّلونه[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic] ) عائد على الوصيّة لأنّها بمعنى الإيصاء.[/FONT][/COLOR][/B][/FONT][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]وقال سيبويه في " الكتاب " ([/FONT][/COLOR][/B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]1[B]/[/B]255[B]):" سمعنا بعضهم يدعو: اللهمّ ضبُعا وذئبا، فقلنا له: ما أردت ؟ قال: أردتُ: اللّهمّ اجمع ضبُعا وذئبا ".[/B][/FONT][/COLOR][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]ففسّر ما نوى، وهذا تصريح بالعلّة وهي جواز حذف العامل.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]الثالث[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]الإيماء[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: وهو الإشارة إلى العلّة بخفاء، وهو أكثر العلل.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5][B][COLOR=purple]- [/COLOR][/B][B][COLOR=#333399][FONT=Traditional Arabic]الرابع[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: [/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]المناسبة[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]: و هو أن يحمل الفرع على الأصل بالعلة التي علّق عليها الحكم في الأصل.[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/FONT][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]كجعل أحكام الفاعل للنّائب عن الفاعل.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][SIZE=5][B][COLOR=purple][FONT=Traditional Arabic]الحاصل[/FONT][/COLOR][/B][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]:[/FONT][/COLOR][/B][/SIZE][/COLOR][/CENTER]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]أنّه إذا انعدم الدّليل على حكم كلمة معيّنة، ولم يكن الأصل المقيس عليه شاذّا، واتّحد الأصل مع الفرع في العلّة، صحّ القياس.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR]
[COLOR=#666666][CENTER][B][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic][SIZE=5]والله أعلم، وأعزّ وأكرم.[/SIZE][/FONT][/COLOR][/B][/COLOR][/CENTER][/CENTER]
[COLOR=#666666][COLOR=black][/COLOR][/COLOR]
[COLOR=#666666]
[URL="http://www.nebrasselhaq.com/2010-06-14-20-25-11/item/723-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%91%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%91-8-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%84%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%80%D9%80%D8%A7%D8%B3#_ednref1"][B][B][FONT=Times New Roman][1][/FONT][/B][/B][/URL][FONT=Traditional Arabic] [/FONT][B][FONT=Traditional Arabic]القياس الصّناعيّ، والاستعمال العربيّ.[/FONT][/B][B][FONT=Traditional Arabic].[/FONT][/B]

[URL="http://www.nebrasselhaq.com/2010-06-14-20-25-11/item/723-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%91%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%91-8-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%84%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%80%D9%80%D8%A7%D8%B3#_ednref2"][B][B][FONT=Times New Roman][2][/FONT][/B][/B][/URL] [B][FONT=Traditional Arabic][/FONT][FONT=Traditional Arabic]قال ابن أبي الحديد في " شرح نهج البلاغة " (20/214): " يقال: استنوق الجمل أي: صار ناقة، لمن يكون في حديثٍ ثمّ يَخلِطُه بغيره[COLOR=black]وينتقل إليه ".[/COLOR][/FONT][/B]
[B][FONT=Traditional Arabic]وقال الميدانيّ في " مجمع الأمثال " (1/237): " وكان بعض العلماء يخبر أنّ هذا المثل لطرفة بن العبد، وذلك أنّه كان عند بعض الملوك، والمسيّب بن علس ينشد شعراً في وصف جمل، ثمّ حوّله إلى نعت ناقة، فقال طرفة: قد استنوق الجمل..[/FONT][COLOR=black][FONT=Traditional Arabic]. [/FONT][/COLOR][FONT=Traditional Arabic]قال أبو عبيد: يضرب هذا في التّخليط ".[/FONT][/B]
[URL="http://www.nebrasselhaq.com/2010-06-14-20-25-11/item/723-%D8%A3%D8%B5%D9%88%D9%84-%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%91%D8%AD%D9%88-%D8%A7%D9%84%D8%B9%D8%B1%D8%A8%D9%8A%D9%91-8-%D8%A7%D9%84%D8%AF%D9%91%D9%84%D9%8A%D9%84-%D8%A7%D9%84%D8%AE%D8%A7%D9%85%D8%B3-%D8%A7%D9%84%D9%82%D9%8A%D9%80%D9%80%D8%A7%D8%B3#_ednref3"][B][B][FONT=Times New Roman][3][/FONT][/B][/B][/URL][B][FONT=Traditional Arabic] [/FONT][FONT=Traditional Arabic]نقل السّيوطيّ في " الاقتراح" عن ابن هشام قال:[/FONT][/B]
[B][FONT=Traditional Arabic]" اعلم أنّهم يستعملون: غالبا، وكثيرا، ونادرا، وقليلا، ومطّردا.[/FONT][/B]
[B][FONT=Traditional Arabic]فالمطّرد: لا يتخلّف.[/FONT][/B]
[B][FONT=Traditional Arabic]والغالب: أكثر الأشياء، ولكنّه يتخلّف.[/FONT][/B]
[B][FONT=Traditional Arabic]والكثير دونه.[/FONT][/B]
[B][FONT=Traditional Arabic]والقليل دونه.[/FONT][/B]
[B][FONT=Traditional Arabic]والنّادر: أقلّ من القليل.[/FONT][/B]
[B][FONT=Traditional Arabic]فالعشرون بالنّسبة إلى ثلاثة وعشرين غالب، والخمسة عشر بالنّسبة إليها كثير لا غالب، والثّلاثة قليل، والواحد نادر، فاعلم بهذا مراتب ما يقال فيه ذلك ".[/FONT][/B]

[/COLOR]


الساعة الآن 07:08 PM.

Powered by vBulletin® Version 3.8.4
Copyright ©2000 - 2024, Jelsoft Enterprises Ltd.
.:: جميع الحقوق محفوظة لـ منتدى الحور العين ::.